Op zoek naar breinrust – waarom je hoofd soms even leeg moet zijn

Wat is breinrust?

We leven in een tijd waarin ons brein zelden echt uitstaat. Zodra we wakker worden, grijpen we naar onze telefoon. We scrollen, lezen mails, kijken op WhatsApp, Instagram of LinkedIn – en doen datzelfde ritueel nog eens voordat we gaan slapen. Het lijkt onschuldig, maar volgens neuroloog dr. Inge Declercq is het funest voor onze hersenen. In haar boek Breinrust beschrijft ze waarom we letterlijk ziek kunnen worden van te veel prikkels. En waarom breinrust voor mensen met migraine geen luxe is, maar een noodzaak.

Declercq bedacht de term zelf. “We staan te veel aan. We zijn hypergeconnecteerd en weten niet meer wat gezonde deconnectie is.”
Breinrust gaat over bewust loskoppelen – fysiek én mentaal. Over momenten nemen waarop je brein mag herstellen van werkdruk, zorgen of digitale prikkels. Dat geldt niet alleen voor mensen met een drukke baan, maar ook voor wie thuis is of juist niet kan werken. “Ook daarvan moet je leren herstellen,” zegt ze.

Wie zorgt voor breinrust, zorgt automatisch ook voor betere slaap en een gezonder ouder wordend brein. “Als je voortdurend onrustig bent en stress hebt, veroudert je brein sneller,” legt Declercq uit. Breinrust is dus niet zweverig of soft, maar letterlijk onderhoud voor je hersenen.

Het overprikkelde migrainebrein

Neuroloog dr. Anneke Govaerts ziet dagelijks wat overprikkeling doet bij mensen met migraine. “Een migrainebrein heeft meer energie nodig om prikkels te verwerken,” zegt ze. “Lichten, geluiden, geuren – ze komen allemaal harder binnen.” Dat maakt dat iemand met migraine nog meer moeite moet doen om tot rust te komen.
Declercq vult aan: “Mensen met migraine hebben automatisch al een meer geprikkeld brein. Daarom is breinrust juist voor hen extra belangrijk.”

Veel migrainelijders herkennen dat: in een kantoortuin, op een druk station of in de trein – het zijn vaak kleine geluiden of geuren die het brein blijven prikkelen, terwijl niemand anders het opmerkt. Die voortdurende overbelasting kan leiden tot slechtere slaap, concentratieproblemen en vergeetachtigheid. “De hippocampus, het deel van de hersenen dat belangrijk is voor het geheugen, is erg gevoelig voor overprikkeling,” zegt Declercq.

Piekeren en de kunst van loslaten

Een onrustig brein piekert vaak. En wie piekert, slaapt slecht. Er is volgens Declercq een eenvoudige manier om daar controle over te krijgen: het piekerhoekje.
“Gun jezelf twintig minuten overdag om te piekeren,” zegt ze. “Schrijf je zorgen op, stel jezelf vragen: hoe groot is de kans dat dit uitkomt? Wat zou ik zeggen als iemand anders dit tegen mij vertelde?” Door rationeel naar je gedachten te kijken, kun je ze ook parkeren.
’s Nachts piekeren heeft geen zin. “Dan werken je hersennetwerken anders. Je kunt dan niet rationeel denken. Daarom moet je piekeren plannen op het moment dat je brein dat aankan.”
Een praktische tip: schrijf piekergedachten op een papiertje, plooi het dicht en leg het weg. “Zo geef je het letterlijk een plek,” zegt ze.

Altijd ‘aanstaan’

Een groot deel van onze onrust ontstaat doordat we voortdurend bereikbaar zijn. Declercq noemt het funest voor de cortisol- en melatoninecyclus. Wie ’s ochtends meteen zijn telefoon pakt, verstoort het natuurlijke cortisolpiekje dat nodig is om goed wakker te worden. En wie ’s avonds nog schermtijd pakt, onderdrukt de aanmaak van melatonine, het hormoon dat helpt om in slaap te vallen.
Daarbovenop geven de dopamine-shotjes van sociale media het brein verkeerde prikkels. “’s Avonds moet dopamine juist níet omhoog,” zegt ze. De oplossing is simpel: haal je telefoon uit de slaapkamer en koop een ouderwetse wekker.

Voor veel mensen met migraine is dat een uitdaging. We zijn nieuwsgierig, willen dingen weten, willen controle houden over werk of sociale contacten. Maar die gewoontes zorgen ervoor dat het brein nooit echt herstelt. Declercq waarschuwt: “Je verstoort je gezonde opstartritme, en ’s avonds je slaapproces. Je brein krijgt geen rust meer.”

Micropauzes en het belang van nietsdoen

Niet alleen slaap, ook de dag zelf vraagt om rustmomenten. Declercq introduceert het begrip micropauzes: één à twee minuten per uur bewust niets doen. “Geen scrollpauze, maar een echte pauze: even naar buiten kijken, een glas water drinken, je lichaam voelen.”
Onderzoek laat zien dat mensen die dat doen, tot 55% efficiënter werken. En het mooie: het effect merk je snel.
“Het is geen quick fix,” zegt ze, “maar wie eenmaal begint, merkt snel verschil.”

Govaerts ziet dat ook in haar praktijk. “Ik zeg vaak: hou jezelf een spiegel voor. Wat geeft energie en wat slorpt energie? Kijk waar je kleine dingen kunt veranderen.”
Micropauzes helpen ook tegen de “boobytrap van altijd hollen”. Mensen denken dat ze tijd winnen door door te werken, maar raken juist trager en vermoeider. “Je brein heeft die lege momenten nodig,” zegt Declercq.

Breinrust is geen luxe

Breinrust is meer dan mediteren of yoga. Het kan ook zitten in kleine, aandachtige handelingen: haken, breien, tekenen, of zelfs was vouwen. “Je bent dan helemaal in het moment, dat is ook mediteren,” zegt Declercq. Leegte is geen tijdverlies, maar ruimte voor herstel en creativiteit.

Voor mensen met migraine is dat essentieel. Niet als vervanging van behandeling, maar als manier om hun brein beter te beschermen tegen overbelasting.

De kracht van kleine stappen

Aan het eind van het gesprek vat Declercq het mooi samen:
“Als je het gevoel hebt dat je hoofd overloopt en je grijpt meteen naar je telefoon, weet dan: dit is een rode vlag. Je brein zegt dat je rust nodig hebt. Begin klein. De kracht zit in die kleine stappen.”

Govaerts sluit af met een even eenvoudige boodschap:
“Kijk eerlijk naar jezelf. Wat kan anders? Drink genoeg water, beweeg, eet gezond en laat de caffeïne even staan. Dat alleen al kan een wereld van verschil maken.”

Breinrust, blijkt, is geen luxe. Het is absoluut nodig.